Әулие ишан – қазақ халқының рухани өмірінде ерекше орын алған діни және рухани көшбасшылардың бірі. Әулие дегеніміз ислам дінінде Аллаға жақын, тақуалық пен ізгілікке жеткен қасиетті адамдарды білдірсе, «ишан» – сопылық тариқатта белгілі бір дәрежеге жеткен ұстаз немесе рухани жетекші. Олар көбінесе діни білім беру, халықты рухани тәрбиелеу, мұсылмандық қағидаларды насихаттау және қиындыққа тап болғандарға көмек беру қызметімен танылған.

Әулие ишандардың ерекшелігі:

          1.       Рухани жетекшілік: Олар халықты имандылыққа, Аллаға жақын болуға шақырған. Әдетте, сопылық жолды ұстанып, мүридтерге (шәкірттерге) тәлім берген.

          2.       Қасиетті істер: Әулие ишандарға керемет істер жасайтын, ауру-сырқауды емдейтін, қиыншылықта дұғалары қабыл болатын адамдар ретінде қараған.

          3.       Діни білім: Олар ислам шариғаты, Құран, хадис ілімдерін терең меңгеріп, халық арасында діни сауаттылықты арттырған.

          4.       Қоғамдық рөлі: Әулие ишандар қиын замандарда халыққа рухани қолдау көрсетіп, бейбітшілік пен бірлікті насихаттаған.

Тарихтағы белгілі ишандар:

          •         Қожа Ахмет Ясауи - Түркістан өңірінде өмір сүрген үлкен сопы әрі рухани ұстаз. Оның мұрасы әлі күнге дейін ислам дінін насихаттауда маңызды рөл атқарады.

          •         Марал ишан - ХІХ ғасырда өмір сүрген қазақтың белгілі діни қайраткерлерінің бірі. Ол Ресей патшалығының отарлау саясатына қарсы күресте де танылды.

          •         Ақмешіт ишан - Көптеген қазақтардың ислам дініне бет бұрып, рухани тәрбие алуына ықпал еткен діни тұлға.

Қарағанды қалалық «Әл Машани» мешітінің имамы Мусин Сайлау Жұмағұлұлы