Бүгінде біреуді алдап, ақымақ таныту үшін 1-сәуірді күтіп, «өтірік» іздеп жүретіндер көбейіп барады. «Әзілің жарасса атаңмен ойна» дегенді сылтауратып, кейде қалжыңдасуға болмайтын жағдайлармен жақындарымыздың жанын жаралап жүргенімзге не жорық? «Ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле» деген мәтел алдау күніндегі ойыннан шыққан отқа қатысты айтылса керек. Өз қамын ойлап, өзгені аяқтан шалу, сынау ойы­мен алдайтын да адамдар кездеседі. Қазақ нақылы «Біреуге ор қазба, өзің түсерсің» десе, қасиетті Құран Кәрімде: «Негізінде айла­кер­ліктің кесірі иесіне ғана болады» (Фа­тыр сүресі, 43-аят) делінген. Реті келсе, күн­де күлеміз, қуанамыз. Дегенмен ада­м­зат баласы бір-біріне ерекше қуаныш сыйлайтындай зілсіз әзіл айту – дәл осы күнге жарасатындай. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.а.у) хадисінде: «Досыңмен қастаспа (өштеспе) және әзілдеспе. Әрі қо­лың­нан келмейтінді уәде етпе» және «Кімде-кім адамдарды күлдіру үшін айтқан болса да, оған нендей өкініш!» десе, екінші хадисте «Қалжыңдассаңдар да тек шын­дық­ты айтып қалжыңдасыңдар» – дейді.  Қазақтың бас данышпаны Абай да өтірікті адамның бес дұшпанының бірі деген. Имандылық пен адамгершілікті насихаттайтын мұсылмандықта да тек үш жағдайда өтірік айтуға рұқсат берілген: 1. Адамдардың арасын түзеу, дос­тастыру мақсатында. Мәселен, екі ренжісіп қалған адамды татуластыру мақсатымен өтірік айтуға болады. 2. Соғыс кезінде. Қарсылас жауды ал­дау мақсатымен, әскери айла мақсатында сырыңды жасырып, өтірік айтуға, алдау тәсілдерін қолдануға рұқсат. 3. Ерлі-зайыптылардың арасында  жүретін қалжың аралас өтірік айыптал­май­ды. Өйткені мұндай қалжың мен күлкілі сөздер сүйіспеншілік пен жақсы қарым-қатынасты ұстап тұру үшін айтылады. Сейіт Кенжеахметов: «Күле білу – өмір, күлдіре білу – өнер, күлкі болу – өлім», – дейді. «Құдай күлкіден айырмасын» деп жатамыз, әрине айналамызға жылы жымиып, езу тарып жүргендер тегін садақа беріпжүргендерін білсе, ақымақ алдауға бой ұрындырмай, әзілдесіп қуантар еді.

Тотия Енсебаева