Абай Құнанбайұлы – қазақ халқының ғана емес, күллі түркі жұртының ой-санасын қалыптастырған ұлы тұлға. Оның шығармалары – ғасырлар бойы өзектілігін жоймай келе жатқан мәңгілік қазына. Әсіресе, қара сөздері – халқымыздың рухани кемелденуіне, адамгершілік тәрбиесіне бағытталған даналықтың қайнар көзі. Әрбір қара сөздің астарында терең мағына, өмірлік тәжірибеден туған тұжырым, қоғамды алға жетелейтін идея жатыр.

Адам болу мұраты

Абайдың бүкіл шығармашылығындағы ең басты тақырып – адам болу ілімі. Ойшыл «толық адам» концепциясын ұсынып, оны үш қасиет арқылы айқындады: ыстық қайрат, нұрлы ақыл және жылы жүрек. Бұл қасиеттерді тең ұстаған адам ғана кемелдікке жетеді. Ақынның ойынша, ақыл – білім мен таным көзі, жүрек – адамгершілік бастауы, ал қайрат – істі жүзеге асыратын қуат. Осы үштағанды үйлестіре алған жан ғана нағыз азамат болып қалыптасады.

Қоғамды кері тартатын кеселдер

Абай өз заманының әлеуметтік дерттерін дөп басып көрсетті. Ол халықты «бес нәрседен қашық болуға» үндеді. Олар – өсек, өтірік, мақтаншақтық, еріншектік пен бекер мал шашпақ. Бұл қасиеттер адамды да, қоғамды да аздырады. Өкінішке қарай, бүгінгі күні де осы дерттердің түрлі формалары сақталып отыр. Мәселен, әлеуметтік желілерде жалған ақпарат тарату, орынсыз мақтану, уақытты текке өткізу сияқты әдеттер – соның айғағы.

Ғылым мен еңбектің құдіреті

Абайдың «Ғылым таппай мақтанба» өлеңі – жастарды білімге үндеген мәңгілік үндеу. Ұлы ақын ғылымды өркениеттің кепілі деп таныды. Оның пікірінше, ғылымсыз өркендеу де, еңбекқорлықсыз береке де болмайды. Бұл – бүгінгі Қазақстан үшін де аса маңызды қағида. Еліміздің келешегі ғылымды меңгерген, еңбекке адал ұрпақтың қолында екені айқын.

Рухани тәрбие

Абайдың қара сөздерінде имандылық, ар-ұят, әділет пен махаббат тақырыптары кеңінен көрініс табады. Ол «Адамның адамшылығы – жақсы ұстаздан болады» деп, тәлім-тәрбиенің қоғамдағы маңызын айрықша көрсеткен. Осы тұрғыдан алғанда, Абай сөзі – халықты рухани тазаруға шақыратын құнды мұра.
Қорытынды

Абайдың әрбір сөзі – ұлттың рухани байлығы. Оның мұрасының астары – тек өткен дәуірдің емес, бүгінгі заманның да айнасы. Ұлы ойшылдың еңбектері ұлттық кодымыздың негізін құрай отырып, келер ұрпаққа да жол көрсететін мәңгілік қазына болып қала бермек.

Қарағанды қалалық "Ал-Ғаффар" мешітінің ұстазы

Сейсов Назарбай